Dört bileşenden oluşan faal hayat endeksi, yaşlı bireylerin istihdama katılabilme, topluma katılabilme, bağımsız, sağlıklı ve inançlı yaşayabilme ve faal yaşlanma için kapasite ve elverişli ortama sahip olabilme düzeylerini ölçüyor.
AYE ve bileşenleri 0 ila 100 ortasında bir kıymet alıyor. Endeks ve bileşen kıymetlerinin yüksek olması toplumdaki yaşlı bireylerin daha faal bir yaşlılık hayatı geçirdiklerine işaret ediyor.
Türkiye’nin AYE genel endeks pahası 2023 yılında 28,7 iken 2024 yılında 29,7 oldu. Faal yaşlanma için kapasite ve elverişli ortam bileşeni endeks kıymeti ise 2023 yılında 44,3 iken 2024 yılında 46,1 oldu.
AB üyesi 28 ülkenin endeks pahaları incelendiğinde, 2018 yılında AYE genel endeks kıymetinin AB ortalaması 36,8 oldu. Türkiye, 28 ülke ile karşılaştırıldığında, Yunanistan’ın akabinde sondan ikinci sırada yer aldı.
İstihdam endeksinde Türkiye, altı ülkeyi geride bıraktı
İstihdam bileşeni; 55-59, 60-64, 65-69, 70-74 yaş kümelerindeki bireylerin istihdam oranlarından hesaplanmaktadır. Türkiye’nin endeks bedeli, 2023 yılında 25,9 iken 2024 yılında 27,6 oldu.
AB üyesi 28 ülke incelendiğinde, 2018 yılında istihdam endeks pahasının AB ortalaması 33,8 oldu. Türkiye, AB ortalamasının altında kalsa da 6 ülkeyi geride bıraktı; İspanya, Slovenya, Belçika, Yunanistan, Hırvatistan ve Lüksemburg.
Türkiye, topluma iştirakte AB ortalamasının altında
Topluma iştirak bileşeni; istekli faaliyetlere iştirak, çocuk-torun bakımı, yaşlı ve yetişkin bakımı, siyasi hayata iştirak göstergelerinden hesaplanmaktadır. Türkiye’nin topluma iştirak bileşeni endeks kıymeti 2023 yılında 12,0 iken 2024 yılında 12,5 oldu.
AB üyesi ülkeler incelendiğinde, 2018 yılında topluma katılma endeks pahasının AB ortalaması 17,9 oldu ve Türkiye beş AB ülkesini geride bıraktı. Bunlar; Portekiz, Yunanistan, Macaristan, Litvanya, Bulgaristan.
Yaşlılar için AB ülkeleri daha inançlı
Bağımsız sağlıklı ve inançlı hayat bileşeni; fizikî idman, sıhhat ve diş bakımına erişim, bağımsız hayat düzenlemeleri, nispî medyan geliri, yoksulluk riskinin olmaması, önemli maddi yoksunluğun olmaması, fizikî güvenlik ve ömür uzunluğu öğrenme göstergelerinden hesaplanmaktadır. Türkiye’nin endeks kıymeti 2023 yılında 65,5 iken 2024 yılında 65,0 oldu.
AB üyesi 28 ülke incelendiğinde, 2018 yılında endeks kıymetinin AB ortalaması 70,4 oldu. Türkiye’nin endeks kıymeti AB ortalamasının altında olsa da beş ülkeyi geride bıraktı; Romanya, Litvanya, Polonya, Yunanistan ve Letonya.
Faal yaşlanma için elverişsiz ortam
Aktif yaşlanma için kapasite ve elverişli ortam bileşeni; 55 yaşına ulaşıldığında kalan 50 yıllık ömür beklentisi başarısı, 55 yaşında iken sağlıklı yaşanan yılların beklenen süresindeki hissesi, zihinsel âlâ olma hali ölçeği, bilişim ve irtibat teknolojilerinin kullanımı, toplumsal bağlanma ve eğitim durumu göstergelerinden hesaplanmaktadır. Türkiye’nin endeks pahası, 2024 yılı için 46,1 olarak hesaplandı.
AB üyesi ülkeler incelendiğinde, 2018 yılında endeks pahasının AB ortalaması 58,1 oldu. Türkiye, 28 ülke ile karşılaştırıldığında, Romanya’nın akabinde sondan ikinci sırada yer aldı.